Tijdens een raadsbijeenkomst op donderdag 4 september zijn gemeenteraad- en commissieleden bijgepraat over de mogelijkheden en (on)wenselijkheid van diverse instrumenten rondom wonen. Voorbeelden hiervan zijn: vereveningsfonds en SVn-leningen (starterslening, duurzaamheidslening, verzilverlening en blijverslening). Ook werd een korte toelichting gegeven over de nieuwe woningbouwmonitor JUNO. Hierin wordt binnen de Metropool Regio Eindhoven (MRE) gemonitord hoe de aangesloten 21 gemeenten presenteren t.a.v. de afspraken die over woningbouw zijn gemaakt. De gemeenteraad wordt over de Laarbeekse situatie voortaan 2x per jaar geïnformeerd via een Raadsinformatiebrief (RIB).

In het Beleidskader Wonen is opgenomen dat de mogelijkheden onderzocht worden voor het instellen van een zogenaamd vereveningsfonds. Dit was ook een wens vanuit het PNL-verkiezingsprogramma. Na de verkiezingen is er, onder leiding van wethouder Ron van den Berkmortel (PNL), gewerkt om zaken op het gebied van bouwen beter voor elkaar te hebben. Er is o.a. een doelgroepenverordening opgesteld. Hierin is o.a. vastgelegd welke soort woningen we bouwen (denk hierbij aan percentages goedkoop, midden-, hoge prijzen e.d.). Wanneer op dit moment wordt gekeken naar alle woningbouwplannen blijkt, volgens een onderzoek door Ruimtelijk advies- en onderzoeksbureau STEC, dat we op de goede weg zitten t.a.v. gemaakte afspraken. Als daarbij de in principe onomkeerbare (zogenoemde ‘harde’) plannen, die vaak al voor de huidige bestuursperiode zijn gemaakt, achterwege worden gelaten is de conclusie dat een vereveningsfonds eigenlijk niet meer nodig is. De doelgroepenverordening biedt genoeg sturingsmogelijkheid, mits daaraan vast wordt gehouden. Dat is volgens ons goed nieuws, omdat het optuigen en gebruiken van een dergelijk fonds uiteraard het nodige geld en ambtelijke capaciteit kost.

Dhr. Berning van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten (SVn) lichtte de mogelijkheden toe die een stimuleringslening kan hebben. Hij adviseert die te gaan gebruiken in plaats van de Duurzaamheidslening die we nu hebben in Laarbeek. Ook informeerde hij over de Verzilverlening. Daarmee kan de overwaarde van een huis gebruikt worden om de eigen woning te verduurzamen of op te knappen.

Maandavond vond er in het gemeentehuis van Laarbeek een informatiebijeenkomst plaats over de mobiliteitsvisie. Deze was bedoeld voor inwoners en andere belangstellenden. Diverse vertegenwoordigers van dorpsraden, raads- en commissieledenleden en slechts enkele bewoners bezochten de bijeenkomst. Wim van Dijk, Jan Hendriks en Toon Brouwers waren namens PNL aanwezig. Vanuit het college was portefeuillehouder wethouder Ron van den Berkmortel (PNL) er met deskundigen van de gemeente.

De verstrekte informatie was goed en duidelijk. Op verschillende tafels werd via voorbeeld plattegronden aangegeven hoe er nu wordt gedacht. Er werd o.a. gesproken over het verbeteren van de infrastructuur met slimme verkeerslichten, sensoren en andere technologieën die de doorstroming van het verkeer optimaliseren. Ook de verkeersdrukte in Aarle-Rixtel kwam aan bod. De focus zal op het gebruik van de fiets worden gelegd, met als uitkomst investeren in hoogwaardige fietspaden. Hierbij heeft de gemeente beperkt invloed op de routes. Vanwege de kruising van kanalen en drukke wegen is het cruciaal om hier slimme oplossingen te kiezen. Er zijn door de aanwezigen diverse aanpassingen aangegeven. De aanwezigen hebben punten genoteerd voor aanpassingen of opmerkingen. Deze zullen worden verwerkt.

Ten aanzien van de Laarbeekse wensen en bedenkingen over de ontwikkelstrategie Zuidoost-Brabant, heeft de gemeenteraad donderdag 22 augustus positief besloten. Er kwamen wel 8 amendementen van ABL en PNL gezamenlijk, en één van PNL, ABL en DWG. Deze gingen vooral over tekst aanpassingen in het voordeel van Laarbeek. Met de aanpassingen is het ‘lijstje’ van Laarbeek door de raad goedgekeurd.

De Ontwikkelstrategie is een richtinggevende visie over de manier van verstedelijking voor de regio Zuidoost-Brabant. Wonen, werken en mobiliteit staat hierin centraal. De visie is uitgedrukt in 5 richtinggevende ontwikkelprincipes die in een vervolg verder moeten worden uitgewerkt.

1. Bodem, water, natuur en landschap als leidend principe.
2. Woningbouw als hefboom voor vitale kernen en dorpen.
3. Subregionale knopen vergroten de netwerkkracht van de regio.
4. Internationale toppositie voor de Brainport vraagt om een kwalitatieve agenda voor werklocaties.
5. (H)OV en fiets als mobiliteitsdragers voor de regio; auto- infrastructuur is aanvullend.

De visie ‘zwemmen in Laarbeek’ is donderdag 22 augustus aangenomen door de gemeenteraad van Laarbeek. Hierin staat o.a. dat het geen kerntaak is voor onze gemeente om een zwembad in eigendom te hebben of te exploiteren en laat een zwembad daarom over aan de markt. Daar staan wij achter. Daarbij hebben we gezegd te beseffen dat discussie over welke voorziening in een gemeente dan ook altijd lastig is. Het liefst houden de meeste mensen alles wat er al is. Liefst breiden we het aanbod zelfs nog verder uit. Dat is voor ons niet anders. We worden echter ook geacht reëel naar zaken te kijken. Het huidige zwembad wordt geëxploiteerd door een commercieel bedrijf. Wij vinden het niet aan de gemeente om dat met belastinggeld te ondersteunen. Dat doen we ook niet met andere bedrijven die het moeilijk hebben. Zwemles, zeker voor kinderen, vinden wij uiteraard belangrijk. We zien echter ook dat 60 – 70% van de kinderen die in Beek en Donk leren zwemmen van buiten de eigen gemeente komen.

Als PNL hebben we wel een amendement ingediend, wat is aangenomen. Dit maakt het eventueel mogelijk dat niet alleen mensen die zwemles voor hun kind(eren) niet zelf kunnen betalen financieel worden ondersteund (zoals nu het geval is), maar eventueel ook andere doelgroepen. De gemeenteraad moet daar op zo’n moment over beslissen. Alleen het CDA en de PvdA stemden hiertegen.

PNL-wethouder Ron van den Berkmortel was te gast bij omroep PeelRand TV. Hij werd er door Hubertine van den Biggelaar bevraagd over o.a. verkeersveiligheid, de proef bij de Laarbrug, en woningbouw.

Dit is de complete tekst die we hebben gebruikt bij de beschouwingen van de Kadernota 2025: Voorzitter, we zijn samen aan zet om scherp aan de wind te varen. Dat is de eindconclusie wanneer we naar de Kadenota 2025 kijken. Met dank aan de Rijksoverheid, gaan we vooralsnog financieel onzekere jaren tegemoet. Terecht wordt dus gesteld dat we keuzes zullen moeten maken om ervoor te zorgen dat begrotingen positieve cijfers kunnen laten zien. Ondanks dit bepaald niet positieve beeld, willen we onze beschouwing toch overwegend positief laten klinken.

Wij vinden het goed dat om in ieder geval voor komend jaar een sluitende begroting te kunnen presenteren, er eerst is gekeken naar de eigen gemeentelijk uitgaven. Dat het vervolgens ook nodig geacht wordt om naar de inkomstenkant te kijken, is een gevolg van keuzes, mogelijkheden en onmogelijkheden aan de uitgavenkant. Ook vinden wij het volkomen terecht dat we ook de verbonden partijen (lees: Gemeenteschappelijke Regelingen) scherp aan gaan spreken over hun financiële beleid. Ook daar zal inderdaad de broekriem stevig aangetrokken moeten worden. Wij hebben eerder al aangegeven dat de huidige stijging van onze financiële bijdragen aan de Gemeenschappelijke Regelingen niet vol te houden is. Alleen al voor komend jaar betreft het een stijging van in totaal ruim €800.000.

Gelukkig is de financiële positie van Laarbeek erg goed. We staan dan ook achter het toegestane gebruik van maximaal 10% van de Algemene Reserve om de begroting proberen sluitend te krijgen. Financieel kan Laarbeek dat prima hebben, hoewel dat uiteraard geen oplossing is voor de langere termijn. Overigens blijkt het ook met gebruik van de Algemene Reserve als dekking nog steeds niet mogelijk om vanaf 2026 een structureel sluitende begroting te laten zien.

Voorzitter, wij lopen kort door de verschillende programma’s. Er is gekozen om bezuinigingen te zoeken op alle mogelijke plekken binnen de begroting. Daar staan wij achter, ook al zijn dat soms bezuinigingen met vervelende en/of minder populaire gevolgen. Over ieder voorstel voor scherper begroten en het versoberen van beleid of uitvoering binnen alle programma’s kunnen we twijfels hebben en discussies voeren. Uiteraard hebben we die op sommige punten ook. Toch durven- en willen wij als PNL echter deze keuzes maken. Daarbij houden we in ons achterhoofd dat we de lasten voor de inwoners zo min mogelijk willen laten stijgen.

Burger & Bestuur:
Wij ondersteunen in dit programma de voorgestelde dekkingsplannen en aanpassingen allemaal. We gaan ze niet allemaal specifiek benomen.

Veiligheid:
In het dekkingsplan zien we hier alleen een besparing door begrote energiekosten voor de brandweerkazerne te strepen. Aangezien deze niet gebruikt wordt, is dat een logische keuze.

Woon & Leefklimaat:
-De Odzob bijdrage voor Laarbeek stijgt fors. Er loopt op dit moment een onderzoek. We wachten de uitkomsten daarvan af en hopen dat we aan de hand daarvan in ieder geval de dienstverlening kunnen verbeteren. Wellicht kunnen er tegelijk daarmee ook kosten bespaard worden. Namens PNL hebben wij ons overigens onlangs ook uitgebreid laten horen tijdens de twee bijeenkomsten over de Odzob, waarbij wethouders, burgemeesters, statenleden en bestuursleden aanwezig waren. Een gesprek daarna met de interim-directeur van de Odzob heeft ons hoopvol gestemd.

Wat betreft het praktische groenbeleid zien wij in de 4 Laarbeekse kernen ongewenste gevolgen. Voor inwoners belangrijke plekken zien er op dit moment letterlijk niet meer uit en zijn soms nauwelijks nog fatsoenlijk bereikbaar geworden. Wij zijn van mening dat een aantal nader te bepalen belangrijke plekken in iedere kern beter onderhouden zouden moeten worden. Dit o.a. om de beleving ervan door onze inwoners én bezoekers overeind te houden. Om dit te compenseren kunnen een aantal andere plekken, die als minder belangrijk ervaren worden, juist minder worden onderhouden.

Punt van zorg is de bestrijding van de Japanse- en ook andere (Aziatische) invasieve duizendknopen. Bij het Rijk en provincie lijkt er weinig urgentie te zijn om hier iets mee te doen. Samenwerking tussen de verschillende overheden is -wellicht mede daardoor- niet of nauwelijks aanwezig. Buiten alle andere oorzaken kan ook dit een bedreiging worden voor de biodiversiteit.

Economie & Werkgelegenheid:
Binnen dit belangrijke programma zien op dit moment vooral veel ontwikkelingen die regionaal aangepakt worden. Met name gaat het dan om bedrijventerreinen en natuurlijk de explosieve groei van de regio.

Gezondheid, Welzijn, Zorg & Onderwijs:
-Over de verhogingen van onze bijdragen aan de Gemeenschappelijke Regelingen hebben we al iets gezegd. Ook in dit programma hebben we daar mee te maken. De GR-en zullen er, net zoals wij met onze begrotingen, alles aan moeten doen om deze stijgingen in de hand te houden.

-In het sociaal domein zien we de kosten blijvend fors stijgen. Alleen al bij de kosten voor Wmo, Jeugd, Bijzondere bijstand, Minimabeleid & Schuldhulpverlening is een ongekende totale bijstelling gedaan van €950.000 structureel (pagina 26). Dat kan natuurlijk niet blijven doorgaan, hoe lastig kostenbesparingen ook zijn.

Financiën & Bedrijfsvoering:
-De voorgestelde budgetaanpassingen bij bestaand beleid begrijpen we.

-Eén opmerking willen we nog maken: inhuur van personeel vervangen door vaste medewerkers juichen wij toe. Niet alleen vanwege de eventuele financiële gevolgen, maar vooral ook omdat dit volgens ons beter is voor onze organisatie. We beseffen tegelijkertijd ook dat de arbeidsmarkt erg moeilijk in elkaar steekt op dit moment. Zoals al gezegd bij de jaarstukken 2023, vinden wij de forse toename van het aantal fte

’s binnen het gemeentehuis wel een zorgelijke tendens i.v.m. de structurele kosten die hieraan zijn verbonden.

Voorzitter, tenslotte nog een constatering over een voor velen erg belangrijk onderwerp: namelijk woningbouw. We horen vaak dat er meer gebouwd moet worden. De komende jaren staan er in Laarbeek echter nu al meer dan 1000 woningen op de planning om opgeleverd te worden. In totaal zijn er op dit moment liefst 1503 zachte en harde woningbouwplannen. Dat is een hele forse toename op het huidige aantal van ruim 9000 woningen. Groei is voor ons sowieso al geen doel op zich, en te snel groeien is om allerlei redenen niet gewenst.

Hiermee sluiten we de beschouwing van PNL af. Wij komen bewust niet met nieuwe voorstellen, omdat dat in de huidige situatie niet reëel is. Er zijn nu al meer dan genoeg financiële uitdagingen. Daarbij zijn er nog een aantal grote voorstellen onderweg, die ook forse financiële consequenties kunnen hebben. We gaan een financieel lastige tijd in, maar wij hebben er vertrouwen in dat we tezamen tot de juiste besluiten kunnen komen om deze uitdaging het hoofd te bieden. Ze zullen het waarschijnlijk niet horen, maar we doen hierbij toch een dringend beroep op politiek Den Haag om naar de financiering van de gemeenten te kijken. Want dat is verreweg de grootste veroorzaker van de moeilijke financiële positie van Laarbeek en de rest van Nederland. Wij eindigen zoals we deze beschouwing begonnen: laten we tezamen inderdaad scherp aan de wind varen en op die manier de uitdagingen die voor ons liggen het hoofd bieden.

Hiernaast hebben wij tegen een ABL-motie gestemd die de proef van het afsluiten van de Laarbrug in Aarle-Rixtel, om te onderzoeken of afsluiting ervan t.b.v. het snelfietspad Gemert-Eindhoven, een optie kan zijn. Wat wij hierover hebben gezegd is:

-Uiteraard onderkennen ook wij de problemen die zouden kunnen ontstaan wanneer de brug t.b.v. de proef tijdelijk wordt afgesloten.
-Dat zijn nu echter nog aannames die weliswaar aannemelijk zijn, maar niet aangetoond.
-Om aan te kunnen tonen of deze aannames juist zijn, is deze proef nodig.
-Onze verwachting is overigens dat de proef aan zal tonen dat definitief afsluiten van de Laarbrug onwenselijk zal blijken te zijn.
-Mocht dat inderdaad zo zijn dan is dat, wat ons betreft, wat het is, ongeacht de gevolgen voor het snelfietspad.
-Uitstellen van de proef totdat alle andere knelpunten zijn opgelost leidt, zo vrezen wij, tot een hele forse vertraging van minimaal jaren. Dat vinden wij niet wenselijk.
-We hebben de wethouder gevraagd om de proef vroegtijdig te stoppen, wanneer er grote verkeersproblemen ontstaan. Dat heeft hij toegezegd.

Ook een amendement van ABL (ondertekend door de DWG en PvdA) om de omvorming van het groen in Laarbeek, in tegenstelling tot wat het college als bezuinigingsmaatregel voorstelt in de Kadernota, niet te verlengen naar 20 jaar, hebben wij niet ondersteund. Daar hebben wij het volgende over gezegd:

-Zoals wij ook in onze beschouwing hebben gezegd, staan wij achter alle besparingen die het college heeft voorgesteld in de kadernota. Iedere bezuiniging kan worden bediscussieerd en er zijn altijd redenen waarom deze niet wenselijk zouden zijn. Die keuze hebben wij bewust niet gemaakt.
-Wij denken dat uitsmeren over 20-jaar prima kan en geen echt groot verschil gaat maken omtrent klimaat en milieu. We doen als Laarbeek al veel. Daar kan menig gemeente een voorbeeld aan nemen.
-Gezien de noodzaak van bezuinigen daar waar het mogelijk, waar wij achter staan, en de minimale impact die het voorstel volgens ons zal hebben op klimaat en milieu, zullen we dit amendement niet steunen. Ook al begrijpen we de goede intentie natuurlijk wel.

Tijdens de behandeling van de Jaarstukken 2023 op donderdag 4 juli hebben wij als PNL onderstaande bijdrage geleverd. Ook hebben we een amendement van ABL mede ondertekend. Dit ging over de bevoegdheid om vrij te kunnen beschikken over de bestemmingsreserve Opvang urgente doelgroepen (€150.000 per jaar), waar het college om vroeg. Wij hebben daar vooraf schriftelijk technische vragen over gesteld. In aanvulling op andere argumenten hebben de antwoorden daarop niet geleid tot steun aan dit voorstel. Wij vinden dit een bevoegdheid van de gemeenteraad. Het amendement is aangenomen.

Onze beschouwing op de jaarstukken 2023: Voorzitter, we kunnen het college, onze inwoners en onszelf feliciteren met het positieve resultaat over 2023 van liefst ruim €4.5 miljoen. In 2022 hadden we een nog positiever resultaat van bijna €6.7 miljoen. Echter ook 2021 met bijna €2.3 miljoen, en 2020 met bijna €1 miljoen eindigden positief. In 4 jaar tijd hebben we dus €14.5 miljoen overgehouden, terwijl in de oorspronkelijke begrotingen van de genoemde jaren 2020 t/m 2024 slechts een overschot van €1.3 miljoen was begroot. Een verschil dus van niet minder dan zo’n € 13.2 miljoen in 4 jaar tijd. De eerdere felicitatie heeft dus ook een andere kant. De verschillen tussen begrotingen en uiteindelijke resultaten geven wellicht aan hoe bijna onmogelijk het is om een begroting vast te stellen, waarvan de uiteindelijke cijfers ook inderdaad overeenkomen met de verwachtingen. Eén van de hoofdoorzaken hiervan is de grilligheid van wat gemeenten kunnen verwachten vanuit politiek Den Haag, zowel financieel als ook wat regels en verplichtingen betreft. Een andere oorzaak zou ook kunnen zijn dat we te voorzichtig begroten, om risico’s zoveel mogelijk uit te sluiten. Iets wat natuurlijk ook in onze cultuur zit. Dat is niet slecht of verkeerd, maar kan misschien wel wat minder voorzichtig, waarbij we dan wel extra risico’s moeten accepteren. Bij de behandeling van de kadernota 2025 zien we dat daar ook op wordt ingestoken. Vaak zijn het niet te voorziene incidentele redenen waarom jaarrekeningen positiever uitvallen. Dat zien we nu ook over 2023, vooral dus dankzij het Rijk. In het jaarverslag zijn verklaringen gegeven van de diverse grote en kleinere afwijkingen t.o.v. de begroting. Wij zien daarbij geen onbegrijpelijke zaken. Veel van wat we hebben afgesproken is ook daadwerkelijk uitgevoerd of loopt nog. Daar waar dat niet het geval is in de diverse programma’s, zijn voor ons logische en/of begrijpelijk redenen aangegeven.

Wat ons zorgen baart is de groei van onze organisatie. Het aantal is ondertussen opgelopen tot 143,7 fte. We lezen tevens dat we er hiermee nog niet zijn. Dit heeft grote gevolgen voor de structurele lasten van Laarbeek.

Aansluitend hierop constateert de accountant dat een deel van het financiële voordeel wat we opnieuw hebben betekent dat onze gemeente moeite heeft met het uitvoeren van projecten. Mede gezien de krapte op de arbeidsmarkt adviseren zij om het ambitieniveau en de mate waarin projecten kunnen worden gerealiseerd goed op elkaar af te stemmen. Dat lijkt ons inderdaad een goed advies. Ambities moeten we blijven houden, maar wel op een niveau waarop ze redelijkerwijs ook uitvoerbaar zijn, zonder dat onze organisatie nog verder doorgroeit met alle structurele financiële gevolgen die daarbij horen. Keuzes maken dus over wat we wel en niet doen.

Alles bij elkaar is PNL positief over de jaarstukken 2023 en de bijbehorende beslispunten in het voorstel.

Dit is de eerste video podcast van PNL. In deze korte podcast, die 5 tot maximaal 10 minuten duurt, zullen we regelmatig uitleg geven over zaken die spelen in en om politiek Laarbeek. Soms wordt daarvoor een gast uitgenodigd. Dit keer is dat de voorzitter van voetbalvereniging Sparta ’25 uit Beek en Donk, Erwin Gramser.