Burgerinitiatief behoud gemeenschapshuizen voor Laarbeek
Op 16 juli 2019 wordt, via de media, bekend dat het college van B&W van Laarbeek op zoek gaat naar een externe partij die de activiteiten van ViERBINDEN gaat overnemen. Het college wil het welzijnswerk en het beheer van de gemeenschapshuizen onder brengen bij een grotere organisatie, buiten Laarbeek. Als reden wordt genoemd dat de organisatie van ViERBINDEN door schaalgrootte kwetsbaar is. Wat hiermee wordt bedoeld en waarin ViERBINDEN kwetsbaar is wordt niet genoemd.
Het college wil in het najaar van 2019 meer duidelijkheid hebben over de nieuwe partij en streeft naar een overdracht van taken in januari 2020. Begin augustus wordt duidelijk dat aan drie partijen buiten Laarbeek is gevraagd of er belangstelling is voor de overname. Voornoemd besluit van het college heeft bij de gebruikers van de gemeenschapshuizen, burgers in Lieshout/Mariahout/Beek & Donk verbazing opgeroepen. Bij gebruikers van de gemeenschapshuizen heeft het tevens grote ongerustheid teweeg gebracht over de toekomst van de gemeenschapshuizen. Dit is de directe aanleiding tot dit burgerinitiatief. De initiatiefgroep van het Burger Initiatief ‘Behoud voorzieningen gemeenschapshuizen voor Laarbeek’ is het niet eens met het besluit van het college en vindt het onwenselijk dat exploitatie en beheer van de gemeenschapshuizen wordt neergelegd bij een externe organisatie buiten Laarbeek.
Een afvaardiging van de initiatiefgroep heeft de verantwoordelijke wethouders gevraagd hoe het college het opgebouwde voorzieningen niveau van de gemeenschapshuizen, de betrokkenheid en inspraak van gebruikers/burgers wil borgen. In een overleg met de wethouders heeft de initiatiefgroep geen concrete antwoorden gekregen op haar vragen en zijn de zorgen niet weggenomen. De wethouders hebben in het overleg van 4 september 2019 en in en mailbericht van 5 september 2019 het standpunt van het college nogmaals toegelicht. Zij tonen begrip voor onze zorgen maar tegelijkertijd verwoord dat het college er voor kiest de gekozen procedure en genomen besluiten te blijven volgen. Gebleken is dat de initiatiefgroep principieel anders denkt over de borging van de toekomst van de gemeenschapshuizen dan het college.
Exploitatie en beheer in eigen hand
De initiatiefgroep Burgerinitiatief ‘Behoud Gemeenschapshuizen voor Laarbeek’ is principieel van mening dat de exploitatie en het beheer van de gemeenschapshuizen binnen Laarbeek moet blijven. Gebruik makende van het recht op een burgerinitiatief én met een beroep op Right to Challenge (Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning artikel 2.2.6.a) verzoeken wij de Gemeenteraad van Laarbeek en het college van Burgemeester en Wethouders hierover op de kortst mogelijke termijn met ons in gesprek te gaan.
De overname van de activiteiten van ViERBINDEN door een externe regionale organisatie zal de afstand tussen de gebruikers en de organisatie doen vergroten. De korte lijnen die er nu zijn zullen verdwijnen. De initiatiefgroep is van mening dat de betrokkenheid en eigenaarschap van gebruikers zal vervagen. De kwetsbaarheid zal er niet door verminderen maar eerder worden vergroot. De continuïteit zal er niet door verbeteren. De kracht van de kleinschaligheid zal verdwijnen door een toename van de bureaucratie. Uit studies blijkt bovendien (*1) “Multifunctionele accommodaties, beslisboom voor de keuze voor beheer”; Ankie Verspeek, mei 2010; paragraaf 4.2.3, blz. 49, 2e alinea) dat extern uitbesteden vaak duurder is dan zelf het beheer regelen omdat de externe partij de kosten voor het regelen van het beheer in rekening brengt.
In studies (*1) “Multifunctionele accommodaties, beslisboom voor de keuze voor beheer”; Ankie Verspeek, mei 2010; Samenvatting blz. 5 voorlaatste alinea.) is aangetoond dat voor het succesvol zijn van de multifunctionaliteit van de gemeenschapshuizen het van cruciaal belang is dat gebruikers gezamenlijk het inhoudelijk concept van de multifunctionele accommodatie bewaken en zich daar eigenaar van voelen. Wanneer gebruikers niet achter de keuze voor de beheervorm staan, zal de betrokkenheid van de gebruikers en dus het succes van de gemeenschapshuizen, niet gewaarborgd worden.
De initiatiefgroep constateert dat in 20 jaar tijd, door gebruikers, burgers, bestuur voormalig Stichting Gemeenschapshuizen Laarbeek (SGL) en mede dankzij investering door de gemeente Laarbeek, enorm veel is opgebouwd en een goed voorzieningen niveau is gerealiseerd. Daarmee is bewezen dat het gekozen beleid van SGL, waarbij gebruikers zich mede eigenaar voelen, succesvol is gebleken en heeft aangetoond een effectieve en efficiënte exploitatie en beheer te hebben gerealiseerd. Uit een onderzoek (*2) “Gemeenschapshuizen in de vitale kernen van Laarbeek, Onderzoek naar beheer en exploitatie”) is gebleken dat het Dorpshuis een van de meest effectieve en efficiënte gemeenschapshuizen van Brabant is. Wij willen het succes van het verleden continueren.
Doel van het burgerinitiatief
De initiatiefgroep, gebruikers van de gemeenschapshuizen hebben met steun van de dorpsraden en burgers uit de kernen hun krachten gebundeld met als doel:
1. Borgen van het behoud van het voorzieningen niveau van gemeenschapshuizen in Lieshout (Dorpshuis), Mariahout (Buurthuis) en Beek & Donk (Ontmoetingscentrum). Gebruikers, burgers voelen zich nauw verbonden met de gemeenschapshuizen. De voorzieningen zijn in vele jaren zorgvuldig opgebouwd door het voormalige bestuur van SGL met gebruikers/burgers en m.b.v. investeringen door de gemeente Laarbeek
2. Beheer én exploitatie van de gemeenschapshuizen blijft in Laarbeek onder verantwoordelijkheid van een onafhankelijke stichting en bestuur, bestaande uit inwoners van de gemeente Laarbeek (naar het voorbeeld van voormalig SGL) die boven de partijen staat, verantwoording aflegt en samenwerkt met gebruikers en plaatselijke horeca
3. Professioneel beheer van deze voorzieningen blijft behouden, dicht bij de kern, zodat gebruikers direct invloed kunnen uitoefenen op het beheer en daardoor als het ware mede eigenaar zijn van deze voor de kernen belangrijke voorzieningen
4. Er wordt actief samengewerkt met lokale welzijnsorganisatie in Laarbeek met als doel bevordering van ontmoeting, ontplooiing en ontspanning ter bevordering van de leefbaarheid in de kernen
Stichting Gemeenschapshuizen Laarbeek
Het Burgerinitiatief ‘Behoud de Gemeenschapshuizen voor Laarbeek’ roept het college en gemeenteraad op te besluiten tot heroprichting van een zelfstandige stichting Gemeenschapshuizen Laarbeek naar het model van voormalig Stichting Gemeenschapshuizen Laarbeek.
De op te richten stichting Gemeenschapshuizen Laarbeek:
1. Is verantwoordelijk voor de exploitatie en het beheer van gemeenschapshuizen in de gemeente Laarbeek en heeft ten doel het beschikbaar stellen van accommodatie aan verenigingen, instellingen en derden en het organiseren van evenementen in eigen beheer
2. Heeft tot doel bevordering van ontmoeting, ontspanning en ontplooiing waarbij sociaal/culturele plaatselijke verenigingen/organisaties en activiteiten voorrang hebben. De stichting werkt daarvoor nauw samen met lokale welzijnsorganisaties, waaronder seniorenorganisaties
3. Houdt geen particuliere commerciële feesten en partijen, deze behoren toe aan de plaatselijke horeca
4. Heeft een onafhankelijk bestuur dat bestaat uit leden die woonachting zijn in de gemeente Laarbeek. Bestuursleden dragen geen bestuurlijke verantwoordelijkheid van een organisatie die gebruik maakt van de gemeenschapshuizen
5. Voert een transparant beleid; het gevoerde beleid moet de krant in kunnen: open, eerlijk en rechtvaardig en legt daarover verantwoording af aan gebruikers
6. Heeft een professioneel beheer voor de uitvoering van de taken, zodat voldaan wordt aan wettelijke eisen zoals o.a. drank en horeca, veiligheid, milieu, sociale hygiëne en duurzaamheid. Het beheer wordt ondersteund door vrijwilligers
7. Heeft tot taak het borgen van het opgebouwde voorzieningen niveau en waar mogelijk verbeteren en uitbreiden t.b.v. sociaal culturele activiteiten
8. Borgt de inspraak van gebruikers en burgers door periodiek, minstens twee maal per jaar een gebruikersoverleg te organiseren waarin de stichting verantwoording aflegt over het gevoerde en te voeren beleid en gebruikers de mogelijkheid biedt hier inspraak op te hebben
9. Bevordert mede eigenaarschap bij gebruikers door hen te betrekken bij het in stand houden c.q. verbeteren van het voorzieningen niveau én realiseren van een gezonde exploitatie van de gemeenschapshuizen. Het beleid t.a.v. prijzen en tarieven is transparant en wordt besproken met gebruikers
10. Zorgt er voor dat rendement dat wordt gerealiseerd terugkeert in de organisatie voor verbetering van het voorzieningen niveau met als doel extra stimulering van sociaal culturele activiteiten bijvoorbeeld voor senioren. Het gaat hier om het borgen en waar mogelijk uitbreiden van de huiskamerfunctie van het dorp als antwoord op de toenemende vergrijzing
Gemeentebeleid
Dit burgerinitiatief past in het raadsprogramma. Het raadsprogramma stelt op blz. 6: “Zaken niet dichtregelen met beleidsnota’s maar gebruik maken van de kennis en energie in de samenleving en verbindende houding aannemen. We staan open voor initiatieven vanuit de samenleving en waar nodig en gewenst ondersteunen we deze”.
En verder op blz. 17: “In Laarbeek is de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in voorzieningen en accommodaties waardoor er een uitstekend niveau aan sociale, culturele en educatieve voorzieningen aanwezig zijn. Dit willen we naar de toekomst zo behouden. Dat vraagt enerzijds om reserveringen/investeringen ten aanzien van het beheer en onderhoud van de voorzieningen maar vraagt ook om een andere verdeling van de verantwoordelijkheid met betrekking tot het beheer en onderhoud van de voorzieningen. Er zal een grotere rol en inbreng van de inwoners en organisaties worden verwacht”
Verschillende wethouders hebben jaren geroepen dat burgers actief betrokken moeten zijn bij de gemeenschapshuizen (de huiskamer van het dorp) en dat “kernen beleid” uitgangspunt is in het beheer van de gemeenschapshuizen! Het besluit van het college staat haaks op dat uitgangspunt én haaks op het Raadsprogramma (blz.17). In het raadsprogramma wordt juist gekozen voor méér betrokkenheid van de burgers bij het beheer van de gemeenschapshuizen.
Initiatiefgroep
Initiatiefnemer: Johan van der Heijden, oud voorzitter voormalig Stichting Gemeenschapshuizen (SGL)
Mede initiatiefnemers: Tini van Vijfeijken, oud penningmeester voormalig SGL
Mede initiatiefnemer: Jan de Koning
Gebruikers Dorpshuis Lieshout:
Harmonie St. Caecilia, KBO Lieshout, Carnavalsvereniging De Raopers, Toneel vereniging De Vriendenkring, Biljartclub Lieshout, Line dance groep The Black Longhorn, Ons Tejater, Bibliotheek De Lage Beemden, Dorpsraad Lieshout, Commissie Boerenbruiloft Raopersgat
Gebruikers Buurthuis Mariahout:
KBO Mariahout, Carnavalsvereniging de Heikneuters, Zorg om het Dorp Mariahout, Dorpsondersteuningsteam Mariahout
Gebruikers Ontmoetingscentrum Beek & Donk:
KBO Beek & Donk, Gemengd koor Beek & Donk, EHBO Beek & Donk, Country club Ontmoetingscentrum
Overige steun van het Burgerinitiatief:
Seniorenraad Laarbeek, KBO Aarle Rixtel
Geraadpleegde bronnen:
*1) “Multifunctionele accommodaties, beslisboom voor de keuze voor beheer”; Ankie Verspeek, mei 2010.
*2) “Gemeenschapshuizen in de vitale kernen van Laarbeek, Onderzoek naar beheer en exploitatie”;
Stichting Zet, Margreet Broens, Kamieke van de Riet, november 2008